Maritieme geschiedenis van Dordrecht in de 17e en de 18e eeuw
Kooplieden/reders/hun handel en schepen te Dordrecht in de 18e eeuw
Samengesteld door historica/schrijfster H.W.G. van Blokland-Visser (Papendrecht 2015)E-mail: hwg.blokland-visser@ziggo.nl; website: http://blokland.dordtenazoeker.nl.
deel 1: periode 1700/1750
DEEL 1. PERIODE 1700/1750
DORDRECHT EN HET EINDE VAN DE GLORIETIJD VAN DE GOUDEN EEUW /DE OUDE REDERIJEN MET HUN FLUITSCHEPEN VERDWIJNEN
Na de Glorietijd van de Dordtse rederijen met hun Fluitschepen en hun handel die was begonnen rond 1675 was de economie begin 18e eeuw tanende door de vele oorlogen.
In 1700 had Dordrecht 18.000 inwoners.
25 Houtzaagmolens o.a. aan de Noordendijk/Lijnbaan/'s-Gravendeelsedijk en Weeskinderdijk.
14 Windoliemolens/Trasmolens o.a. aan de 's-Gravendeelsedijk en Weeskinderdijk.
15 Zoutziederijen in o.a. Zwijndrecht/Hendrik Ido Ambacht en De Mijl/Wieldrecht.
Dordrecht had in die tijd grote problemen met het bevaarbaar houden van de vaarroute naar zee die steeds verzanden terwijl de Zeeschepen steeds groter werden. Dordrecht tussen 1700/1750 jaarlijks f 10.000,- uit voor het op peil houden van de vaarroute aan Haven en Baggerwerken.
Aan het einde v/d 17e Eeuw en begin 18e Eeuw kwamen veel Hugenoten/ vluchtelingen uit Frankrijk en Lutherse vluchtelingen uit Duitsland naar Dordrecht, zij waren gevlucht voor de godsdienst oorlogen in hun land.
Nieuwe Suikerraffinaderijen werden opgericht door de uit Duitsland afkomstige Lutherse Suikerraffinadeurs (Suikerbakkers genoemd) o.a.
HILMAR BACKER Johannesz (1702 Holzhausen Dtsl/1776 Ddr)
In 1743 Suikeraffinaderij ,,AMSTERDAM,, a/d Kalkhaven.
WILLEM BRUIJN Anthonyz (1670 Stockholm/1743 Ddr)
In 1706 Suikerraffinaderij ,,DE SUIKERMOLEN,, a/d Kuipershaven.
JOHAN ANTHONY BRUIJN (1695 Stockholm)
In 1730 Suikerraffinaderij ,,STOCKHOLM,, a/d Wolwevershaven.
CHRISTOFFEL WERNER DUFFER (1710 Barum Dtsl/1785 Ddr)
In 1749 ,,DE SPIJKERMAND,, a/d Kuipershaven.
HENDRIK FRIESENDORP Fransz (1667 Unna/Dtsl /1728 Ddr)
In 1712 Suikerraffinaderij ,,DE RAAPKOEK ,, a/d De Boom/Voorstraat.
OUDE REDERIJEN VERDWIJNEN
In 1729 waren er nog 18 Fluitschepen in Dordrecht in bezit van de oude rederijen in Dordrecht uit de 17e eeuw die rond deze tijd verdwijnen zoals de kooplieden/reders families CLOENS /BRAETS/ PIETER DE BRUIJN JANZ / van MEEUWEN/van NEURENBERGH/TERWEN en VINGERHOED.
De Rederijen die bleven bestaan waren:
REDERIJ: MATTHEUS REES ROCHUSZ (1653/1715 Ddr)
Tr 1674 Ddr met Pieternella Backus Jansdr.
In 1680 1e schip /Fluitschip,,De Groene Leeuw,,
Handel: o.a. Hout/Zout /Olie/Stokvis/Traan.
REDERIJ: CHRISTIAAN BACKUS JANZ (1643/1721 Ddr)
Tr 1683 Ddr met Margaret Plucque Gerrits.
In 1683 1e schip /Fluitschip ,,De Munt van Holland,,
Handel: o.a. Zout / Traan.
Enkele nieuwe Rederijen die werden weer opgericht o.a.
In 1729 De Rederij v/h Fluitschip ,,DE HOOP VAN DORDRECHT,,
Eigenaren zijn:
Reder: JACOB JACOBS (ca 1675 Luik) Koopman/ ijzerhandel te Dordrecht.
Reder: ADOLF v/d LINDEN Janz (1670 /1729Ddr)Koopman /ijzerhandel te Dordrecht.
Tr 1700 Ddr met Margrieta van Slingeland Hendriks.
Reder: ADRIAAN TURFKLOOT (ca 1675 Ddr)Koopman/zouthandel (zoutziederij)te Dordrecht.
Tr 1701 Ddr met Geertrui v Gent.
Reder: HENDRIK JOSSELET Hendrikz (1680 Ddr) Koopman /olie en graanhandel te Dordrecht.
Tr 1706 Ddr met Hester van Besouw.
Reder: WOUTER van LOON Koopman te Rotterdam.
Schipper: MICHIEL OCKERS HOOGERZEIJL (overl: 1779 Krimpen a/d Lek)
Het schip heeft een Vrachtcontract voor een reis naar Algiers/Algerije (Turks grondgebied) er moet een Turk paspoort worden aangevraagd voor het schip en schipper bij de Admiraliteit v/d Maze te Rotterdam om veilig de haven van Algiers binnen te lopen.
REDERIJ: FA. DE LENGH & CO
GIJSBERT de LENGH Matthijsz (1678/1755 Ddr)
Tr 1738 met Margrieta Staalsmit (wed v Roeland de Kuyter)
In 1738 1e schip /Driemast Galjootschip ,,Het Zoutvat,,
(samen met Martinus Backus Christiaanz)
Handel: o.a.Hout
REDERIJ FA. CRENA
DAVID CRENA Samuelz (1706/1769 Ddr)
Tr 1731 Ddr met Adriana van Buren.
In 1739 1e schip /Fluitschip ,,De Beurs van Dordrecht,,
(samen met Martinus Backus en Nicolaas Noteman)
Handel: o.a. Hout/Laken
Op de Scheepswerven van JAN SYMONS SCHOUTEN en
JACOB CUMSIUS & STEVEN v DORSSER werden kleine zeeschepen gebouwd zoals,
Een mast Hoekerschepen / Galjootschepen en Gaffelschepen daarnaast werden er ook grote binnenvaartschepen gebouwd voor de Rijn en Maasvaart zoals het Samoerreus schip (Weytschip /Beytelschip)
DE WALVISVAART
Jaarlijks voeren er in april 1of 2 Fluitschepen als Walvisvaarder uit Dordrecht naar Groenland, na op de werf van SCHOUTEN aan de Kalkhaven te zijn aangepast voor de Walvisvaart door een grote Balk dwars over het achterschip aan te brengen, hier hingen de sloepen aan die bij de vangst van de walvissen werden gebruikt. Na terugkeer in augustus werden de Fluitschepen weer in orde gemaakt voor o.a. de Hout/Zout en Wijnvaart.
In 1743 wordt de eerste Fluitschip ,,PRO PATRIA,, 110 voet lang, aangekocht speciaal voor de walvisvaart door de REDERIJ v/d DORDTSE WALVISVAART waarin vele Kooplieden/Reders participeerden door parten/aandelen te kopen van het schip.
In 1746 wordt voor f 12.000,- een tweede Fluitschip ,,DE STAD DORDRECHT,, aangekocht voor de walvisvaart, Cornelis Bax is de Boekhouder van de twee Walvisvaarders.
In 1745 brak er weer oorlog uit met Frankrijk, na een lange periode van voorspoed en vrede in Holland. In 1747 stonden de Franse troepen in Holland en om tot een gezamenlijk verzet te komen tegen de Fransen, werd PRINS WILLEM v NASSAU DIETS Stadhouder in Friesland door de Staten van Holland verzocht Stadhouder te worden van alle Gewesten van Holland om zo de eenheid te brengen in het verzet tegen de Fransen, want tot die tijd was het in de Republiek Holland het Stadhouderloze tijdperk en de eenheid was ver te zoeken, het was ,,IEDER VOOR ZICH,,
(c) Papendrecht H.W.G. van Blokland-Visser, oktober 2015.